Elk jaar krijgen zo’n 31.000 mensen meer dan 10 verkeersboetes. Deze zogeheten ‘verkeershufters’ zijn minstens zo gevaarlijk als dronken bestuurders, maar kunnen ongehinderd de weg op. Slachtofferhulp Nederland eist een hardere aanpak.
Lang was onduidelijk hoe groot deze groep verkeershufters precies is. Het Centraal Justitieel Incassobureau weigerde deze cijfers vrij te geven. Maar na een beroep op de Wet open overheid ging het CJIB vorige maand overstag: in 2023 waren er meer dan 31.000 verkeersdeelnemers die meer dan 10 verkeersboetes in een jaar kregen. Het gaat hierbij om zogeheten ‘Wet Mulder’ boetes voor minder zware vergrijpen. Bijna driekwart daarvan betreft snelheidsovertredingen. Het aantal zware recidivisten is de laatste 3 jaar vrij stabiel.
In vergelijking tot de bijna 12 miljoen rijbewijshouders in Nederland gaat het een kleine groep automobilisten, maar wel een levensgevaarlijke. Het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) deed in 2011 al onderzoek naar de relatie tussen boetes en ongevallen. De voorspellende waarde blijkt enorm. Onderzoeker Sander Kint zegt daarover: “De kans op een ongeval wordt exponentieel groter naarmate je meer boetes krijgt”.
Het gevaar van deze groep automobilisten voor andere verkeersdeelnemers en voetgangers wordt in het buitenland ook onderkend in de wet. In Duitsland leveren 8 snelheidsboetes in 1 jaar tijd al een rijontzegging op. Australië kent een vergelijkbaar systeem waarbij 13 boetes over de loop van 3 jaar altijd leiden tot een tijdelijke inname van het rijbewijs. Ons land kent weliswaar een puntenrijbewijs voor beginnende bestuurders, maar de effecten daarvan zijn marginaal. De afgelopen jaren kwam het aantal rijbewijzen dat op grond van deze regeling werd ingenomen nooit boven de 100, zo blijkt uit cijfers van het CBR. Verder bestaat er alleen een puntensysteem voor alcoholgebruik.
Rosa Jansen, voorzitter van de Raad van Bestuur van Slachtofferhulp Nederland, is van mening dat verkeershufters veel harder aangepakt mogen worden: “Je hebt in een auto een moordwapen in handen. Dat vergt bijbehorende verantwoordelijkheid”. Ook in de Tweede Kamer gaan al langer stemmen op om harder in te grijpen bij herhaalde boetes. Chris Stoffer (SGP) is een van de politici die pleit voor een strengere aanpak van recidivisten. In januari kaartte hij de kwestie, niet voor het eerst, aan in een debat. Toen naar aanleiding van het dodelijke ongeval in Alblasserdam.
Verantwoordelijk minister Dilan Yeşilgöz van Justitie en Veiligheid zei in de Kamer echter weinig te kunnen doen tegen wegpiraten zolang ze buiten het strafrecht blijven. Wie alleen lichtere verkeersovertredingen begaat, valt onder de ‘Wet Mulder’. Die werd in 1989 ingevoerd om het Openbaar Ministerie te ontlasten. Door rood rijden, snelheidsovertredingen onder de 40 km/u, mobiel bellen tijdens het rijden kunnen allemaal zonder tussenkomst van een rechter worden afgedaan met een boete van het CJIB. De wet regelt ook dat de eigenaar van een auto boetes moet betalen ongeacht wie er achter het stuur zat, zogenaamde kentekenaansprakelijkheid.
“Als we zwaardere consequenties aan herhaalde lichtere verkeersovertredingen willen verbinden, dan moet het systeem gewijzigd worden”, laat een woordvoerder van het ministerie weten. Werk maken van recidivisten kan op grond van kentekenaansprakelijkheid niet. Het openbaar ministerie zou dan moeten aantonen wie er achter het stuur zat, wat de toch al overbelaste strafketen verder onder druk zou zetten”. Rijbewijzen (tijdelijk) intrekken buiten het strafrecht om, zoals in Australië en Duitsland gebeurt, ziet het ministerie niet zitten. Die maatregel zou te heftig zijn. De rechter moet naar zo’n maatregel kijken met het oog op de vaak grote gevolgen van een rijontzegging voor de betrokkene. Een eerdere poging om een progressief stelsel in te voeren (waarbij boetes bij opeenvolgende overtredingen steeds hoger worden) , strandde eind 2018 vanwege dezelfde redenen.
Jansen, zelf voormalig rechter, vindt dat de minister zich te makkelijk verschuilt achter de Wet Mulder. Volgens de voorzitter van de Raad van Bestuur van Slachtofferhulp Nederland heeft justitie de mogelijkheden om verkeershufters aan te pakken nog niet uitgeput. “Het Openbaar Ministerie moet creatiever zijn in de vervolging van dergelijke veelplegers. Als dat niet binnen de wet kan, laten we dan heel snel die wet aanpassen”, aldus Jansen. Stoffer noemt de argumenten van de minister ook “niet sterk”. De groep extreme veelplegers is zo klein dat deze ook handmatig kan worden aangepakt, zegt de fractieleider van de SGP. “Er zitten een aantal tikkende tijdbommen bij”. Stoffer, eveneens voorstander van een progressief boetestelsel, wijst erop dat het SWOV in 2017 berekende dat de invoering daarvan elk jaar zo’n 30 levens zou sparen. Ook Stoffer wil de Wet Mulder daarom desnoods aanpassen. “Daar is de Tweede Kamer voor”.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten dat er een evaluatie van de wet loopt. Het verkeershufterprobleem wordt daarin meegenomen, laat een woordvoerder weten.
